ЭХХ-1

Ээлжит хичээлийн хөтөлбөр №1

Хамрах хүрээ: ЕБС-12 жилийн сургалттай IX анги

Хичээлийн сэдэв: Зургийн дүрслэл, түүний хэлбэрүүд

Хичээлийн хэлбэр: Шинэ мэдлэг олгох

Хичээлийн хугацаа: 40 минут

Зорилго: paint.net программыг таньж мэдэх, түүн дээр ажиллах.

Судлах  цаг:1 

Зорилт: 

Зургийн дүрслэл, нягтаршил, пиксель мэдэх, өнгийг хэмжиж сурах.

Зургыг  компьютерт  дүрслэх зарчмыг  ойлгох,  хэрэглэх.

Багшийн бэлтгэх зүйл:

Хэрэглэгдэхүүнийг сайтар бэлтгэх. Төрөл бүрийн загвартай хэрэглэгдэхүүн үзүүлэх.

Хичээлийн хэрэглэгдэхүүн болон компьютер, ангитанхим,  самбар зэргийг урьдчилан бэлдсэн байх.

Сургалтын хэрэглэгдэхүүн: 

 Компьютер

Ээлжит хичээлийн  хөтөлбөр

Проектор (Сурагчидад ангийн аль ч хэсгээс харагдахуйц тод байх)

Сурах бичиг (ЕБС-ийн 12 жилийн сургалттай 9-р ангийн сурах бичиг (33-44хуудас)

Анги (Хичээл явуулах нөхцөл бүрдүүлсэн)

Шохой (Өнгийн/Улаан,  ягаан,  шар, улбар шар/)

Арга зүй зохион байгуулалт:

Сурагчид бие даан ажиллана.

Нийт сурагчдад хичээлийн агуулга болон сэдэвийг товч танилцуулна.

Багш сурагчдын хийх даалгаврыг тайлбарлана.

Сурагчид үзэл бодлоо илэрхийлж хичээлд идэвхитэй оролцоно.

Арга зүй:

Хичээлийн үе шат	Хугацаа	Багшийн үйл ажиллагаа	Суралцагчдын үйл ажиллагаа	Багшийн анхаарах зүйл
Ангид зохион байгуулалт хийх	2 минут	-Сурагчидтай мэндлэх - Хилчээлинй бэлтгэл хангуулах (Дэвтэр номоо гаргах)	- Багштай мэндлэх - Дэвтэр номоо гаргаж хичээлинй бэлтгэл хангах	-Дэвтэр гаргаагүй сурагчдад анхааруулах
Сэргээн сануулах сэдэл үүсгэх	5 минут	-Сурагчдаас асуулт1-ийг асууна. Ажлын хуудас 1.1 Асуулт1: Чингүүн байгалийн ухааны хичээл дээр ургамлын бүтцийн тухай танилцуулга хийхээр гэртээ ургуулж байсан цэцгийн зургийг авлаа. Зургаа танилцуулгадаа хийх гэтэл сайн харагдахгүй жижиг байв, томруулах гэтэл муухай болчихлоо одоо яах вэ? Ажлын Хуудас 1.2 Асуулт2: Номин зурсан зургаа багш руугаа мэйлээр явуулах гэсэн боловч чадсангүй. Ямар алдаа гарч болох вэ?	-Багшийн асуусан асуултанд хариулах Хариулт1:Зургийг томруулах, зургийг засах Хариулт2: Зургийг багасгах, шахах, зургийг жижигсгэх, зургийг засварлана.	-Өмнөх хичээлээс ялгаатай зүйлийг тайлбарлана. - Сурагчдыг идэвхитэй оролцуулах
Шинэ мэдлэг олгох	15 минут	Зургийг бийр, багс, дүрс өнгө будгийн хэрэгсэл ашиглан зурдаг. Эсвэл гар утас, аппарат, камер ашиглан авсан бэлэн зургийг засваарладаг. Мэдээллийг компютерт дүрслэхдээ хоёртын кодчилол ашигладагтай холбоотой учраас зургийг компютерт дүрслэхдээ кодчилол ашиглана Пиксель гэдэг нь нэгж талбайд оногдож буй цэгийн тоо гэж хэлж болно. Жишээ нь: Компьютерийн дэлгэцийг 1280х1024 пикселийн харьцаагаар тохируулсан гэж үзвэл 1280х1024=1310720ш пикселийг дүрслэж байна гэсэн үг юм	-Багшийн хэлж өгсөн тодорхойлолтыг өөрт ойлгомжтой байдлаар дэвтэртээ бичиж тэмдэглэх. -Сурагчдид ойлгохгүй байгаа зүйлээ багшаас асуух	-Сурагчид хичээлдээ хэр их идэвхитэй оролцож байгааг анхаарах. -Хичээлд оролцохгүй байгаа сурагчдад анхааруулах - Ойлгохгүй байгаа зүйлийг тайлбарлана.
Бататгах бүтээлч үйл ажиллагаа	10 минут	Ажлын хуудас 1.1 Ажлын хуудас 1.2	-Багшийн өгсөн даалгаврыг зааврын дагуу хийж гүйцэтгэнэ.	Ойлгохгүй байгаа зүйлийг тайлбарлана.
Үнэлгээ	5 минут	Сурагчдад үнэлгээний хуудас тараан өгч хичээлийн үр дүнг үнэлнэ.Мөн ээлжит хичээлээр  сурагчдийн  эзэмшсэн  чадварыг  үнэлэх  хүснэгтээр  үнэлнэ. Үнэлгээний хуудас Хангалттай Хангалтгүй Өөрийн бодлоор санал нийлж байгаа   хэсэгт         тэмдэглэгээ хийнэ үү?		Сурагчдад юу хийхийг зааж өгөх.
Гэрийн даалгавар	3 минут	Өнөөдрийн үзсэн зүйлээ уншиж ойлгох	Гэрийн даалгавраа бичиж тэмдэглэх.	Гэрийн даалгавраа бичиж байгааг анхаарна.

Ажлын хуудас 1.1

Дасгал 1. Зургийн хэмжээг өөрчилж, ажиглалт хийе.

Зургийн санд байгаа файлуудаас зураг сонгож аваад дараах үйлдлийн дарааллаар ажиллана уу?

1.             [My Pictures]-*]: Sample picture] хавтаснаас Penguins.jpg нэртэй зургийг Paint. Net программ дээр нээнэ.

2.             Хэмжээг 5 дахин багасгаад, зургаа Penguins-Jijig.jpg нэртэйгээр хадгална.

3.             Хадгалсан файлаа дахин нээгээд 10 дахин томруулж хадгал. Файлын нэрийг Penguins-Tom.jpg гэж хадгална.

4.             Анхны зураг, багасгасан болон томруулсан зургуудын хэмжээг Explorer программ дээр ажиглаарай (Зураг 2.2.2). Мөн гурван зургийг MS Word программ дээр нээж ажиглаад дараах хүснэгтийг бөглөнө үү (Зураг 2.2.3).

Дээрх дасгалын дагуу хийгдсэн гурван зураг дээр судалгаа хийцгээе.

Зураг	хэмжээ	1. Файлын хэмжээ хэрхэн өөрчлөгдөв?
	Кб-аар Цэгээр
Penguins.jpg		2. MS Word профамм дээр нээсэн зургаас юу ажиглагдаж байна?
Penguins-Jijig.jpg
Penguins-Tom.jpg

Penguins                                                         Type: JPEG image Dimensions'. 1024 x 768

Penguins-Jijig.jpg                                          Type: )PEG image Dimensions: 204 x 153

Penguins-Tomjpg                                          Type JPEG image Dimensions: 2040 x 1530

Ажлын хуудас 1.2

Цэгийн нягтрал, пиксель

Бид гар утас комьпютер худалдахдаа үзүүлэлтийг нь шалгадаг. Энэ узүүлэпт дотроос дэлгэциин хэмжээг өөрийн хэрэгцээндээ тохируулан сомгож авдаг. Дэпгэциин хэмжээ гэж юу вэ? Ямар нэгжээр хэмждэг вэ? Энэ acуултанд хариулахад инч, пиксвль гэсэн нэр томьёо гарч ирнэ

Пиксель гэдгийг нэгж талбайд ногдож буй цэгийн тоо гэж ойлгож болно. Өөрөөр хэлбэл, компьютерийн дэлгэц дээр тодорхой хэмжээг эзлэн дүрслэгдэх дөрвөлжин цэг гэж ойлгоно. Жишээ нь бидний компьютерийн дэлгэцийг 1280x1024 пикселийн харьцаагаар тохируулсан гэж үзвэл компьютер 1280x1024=1310720 ширхэг пикселийг дүрсалж байна гэсэн үг. Энэ нь ойролцоогоор 1.2 Megapixel буюу 1.2 сая цэг болох юм. Зурагт мөн цэг гэсэн ойлголт байна.

Растерийн график нь нягтралаас бүрэн хамаараптай. Зургийн нягтралаас хамааран зургийн чанар сайжирна. Нэгж уртад хэдэн пиксель оногдож байгааг цэгийн нягтрап гэнэ. Түүнийг инч дэх пиксель ppi (pixel per inch) нэгжээр хэмжинэ. Дэлгэцэд харагдаж буй зургийг файл болгон хадгалахдаа зурагт орсон пикселийн инч дэх тоог цэгээр хэмжиж гаргадаг бөгөөд үүнийг инч дэх цэг буюу dpi (dots per inch) гэнэ. Зургийн хэмжээг тохируулахдаа зургийн урт, ергений хэмжээ, түүний нягтралыг тооцдог

Өнгийг хэмжих нь

Bit depth гэдэг нь нэг цэгт хичнээн тооны өнгө байхыг тодорхойлно.

1 бит гэдэг нь 2 буюу хар цагаан өнгийг тодорхойлно. Өнгийг тодорхойлохд^ битийн тоог 2-ын зэрэг болгон бодож тооцоолно. Жишээ нь:

бит -» 2¹=2 өнгө                4 бит 2⁴=16 өнгө

бит -> 2²=4 өнгө                5 бит -> 2⁵=32 өнгө

бит -> 2³=8 өнгө                6 бит -> 2⁶=64 өнгө гэх мэт

Даалгавар

Өнгийн төрөл ДЭХ TOO, хэмжээг олно уу?

Өнгийн төрөл	Хэмжээ	Too
Bitmap	1 бит	?
Grayscale	? бит	256
RGB	24 бит	?
CMYK	36 бит	?

Зургийн дүрслэл, түүний хэлбэрүүд сэдэвт хичээлийн
Давуу  тал	Сул  тал